Partnergeweld

Omdat er de voorbije periode enkele situaties van extreem partnergeweld in de media verschenen dacht ik:

“Laat ik eens in mijn pen, het is te zeggen laptop, kruipen en, kort, iets over partnergeweld vertellen.”  

Patroon

Het gebruik van geweld wordt vaak een zich herhalend patroon.

Een patroon dat niet alleen de persoon waar de agressie op gericht is schade toebrengt, maar vaak ook de kinderen (als die er zijn) en mogelijke andere gezinsleden raakt. De gevolgen voor kinderen die in een situatie van partnergeweld opgroeien kunnen erg groot zijn.

Zo kunnen ze het idee ontwikkelen dat geweld in een relatie normaal is en erbij hoort. Opgroeien in zulke omstandigheden, onveilig en onvoorspelbaar aanvoelen kan zorgen voor ontwikkelingsproblemen, stress, problemen om anderen te vertrouwen, in een relatie te stappen, enz …

Vicieuze cirkel van geweld

Ik verwees al naar partnergeweld als een patroon dat zich ontwikkeld.

Deel van het patroon is dat het vaak een cyclus of een cirkel is. Een cirkel van geweld/agressie. Hoe ziet dat er dan uit?

Na een geweld incident kan de dader bijvoorbeeld spijt tonen, excuses aanbieden en beloven te veranderen. Dit geeft het slachtoffer hoop. Maar na een tijdje bouwt de spanning zich weer op, en uiteindelijk resulteert dit opnieuw in geweld, een incident.

Dit patroon kan zich eindeloos blijven herhalen, waardoor het voor het slachtoffer moeilijk is om eraan te ontsnappen. De steeds weerkerende hoop, de financiële onzekerheid, kinderen … er zijn flink wat heel valabele redenen die maken dat iemand niet voelt de keuze te kunnen maken uit een relatie te stappen. En de cirkel blijft draaien …

Soorten geweld: intiem terrorisme vs. situationeel geweld

Ik wil er de nadruk op leggen dat er binnen partnergeweld een duidelijk onderscheid moet worden gemaakt tussen enerzijds situationeel geweld en anderzijds intiem terrorisme.

Situationeel geweld

ontstaat vaak omwille van spanningen binnen de relatie. Spanningen die bijvoorbeeld hun oorzaak vinden in werkloosheid, stress door financiële problemen of overmatig alcoholgebruik om er maar enkele te noemen. In dit soort geweld reageren partners soms agressief op elkaar omdat ze de situatie niet goed aankunnen. Ik schrijf ‘partners' omdat in het begin van een incident er vaak een over en weer geroep ofzo is, in de meeste situaties blijft dit niet gelijk opgaan maar zal één van de partners de bovenhand nemen. Het is een vorm van geweld die vaak uit frustratie ontstaat en waarbij geen van de twee echt controle probeert te krijgen over de ander maar wel over de situatie. Het is een reactie op een moeilijke situatie. Maar het kan escaleren, als de partners niet leren omgaan met hun woede of stress en spanningen zich blijven opbouwen wordt het geweld een hardnekkig patroon (daar is het weer) dat heel wat moeite kost om te doorbreken. Dat het om een problematisch patroon gaat binnen de relatie is heel belangrijk om te zien. Partners komen niet zelden tot de conclusie dat ze niet noodzakelijk willen dat de relatie stopt, wel dat het patroon doorbroken wordt, dat het patroon stopt. Gelukkig is het vaak mogelijk er samen aan te werken. De hulp inroepen van een relatietherapeut en aan de slag gaan met de onderlinge communicatie zijn meestal grote stappen naar verandering. Ik schrijf vaak en niet altijd want de geleden pijn, de reeds opgebrande energie, … kunnen zeker ook redenen zijn waardoor partners kiezen een punt achter de relatie te zetten. Wanneer er sprake is van alcoholisme of ander middelenmisbruik, een psychische problematiek, … bemoeilijkt dit vaak de mogelijkheid tot verandering.   

Intiem terrorisme

Bij intiem terrorisme wordt het geweld een heel stuk bewuster ingezet. Hier is duidelijk één partner de dader en de ander het slachtoffer. De dader probeert volledige controle te krijgen over de ander, vaak door langdurig en ernstig geweld te gebruiken. Dit gaat zeker niet louter over fysieke mishandeling. De dader zal het slachtoffer ook systematisch isoleren van familie en vrienden, niet bijvoorbeeld enkel om te voorkomen dat er gepraat wordt over de relatie. Maar zodat hij of zij volledig afhankelijk wordt van de dader. Dit soort geweld is vaak structureel en systematisch, waarbij het slachtoffer niet de mogelijkheid krijgt om zich te verzetten of te ontsnappen. Relatietherapie helpt hier niet, omdat het probleem niet bij de relatie, bij een relationeel patroon, ligt, maar bij het machtsmisbruik van de dader. Niet zelden is er een psychiatrische problematiek bij de dader waardoor deze niet of erg moeilijk bereikbaar is.

Gaslighting & lovebombing

Ik wil ook even de termen Gaslighting en Love-bombing benoemen

Wat is gaslighting?

Een subtiele vorm van emotioneel misbruik, manipulatie, is gaslighting.

Hierbij manipuleert de dader de perceptie van de werkelijkheid, waardoor het slachtoffer steeds meer aan zichzelf gaat twijfelen. Bijvoorbeeld, de dader beschuldigt de ander ervan dingen te vergeten of dingen verkeerd te doen, terwijl dat helemaal niet klopt. Bijvoorbeeld zelf vuile borden in de vaatwasmachine zetten maar er de ander steeds van beschuldigen, afspreken dat hij/zij/hen brood zal halen, dit niet doen en dan steevast de ander ervan beschuldigen dat die brood is vergeten halen. Door steeds te blijven herhalen dat het slachtoffer zich dingen verkeerd herinnert, gaat die persoon mogelijk uiteindelijk denken dat hij/zij/die gek aan het worden is. Gaslighting ondermijnt het zelfvertrouwen van het slachtoffer en zorgt ervoor dat die steeds afhankelijker wordt van de dader.

Wat is love bombing?

Een andere vorm van manipulatie is het zogenaamde love bombing. De dader overlaadt het slachtoffer in het begin met liefde, aandacht en cadeaus, waardoor het lijkt alsof alles perfect is. Maar na een tijdje trekt de dader zich terug en begint hij/zij/hen kritiek te leveren, af te wijzen. Het slachtoffer gaat dan steeds harder werken om die liefde en aandacht terug te krijgen. Dit creëert een ongezonde afhankelijkheid, waarbij het slachtoffer denkt dat hij/zij/die niet zonder de ander kan.

Tot slot

Tot slot wil ik nog even herhalen dat geweld of agressie in een relaties verschillende oorzaken kan hebben: financiële spanningen door werkloosheid, alcohol- of drugsgebruik, psychische problemen zoals een depressie of bepaalde psychiatrische ziektebeelden zoals narcisme Hoewel deze factoren het geweld kunnen verergeren, zijn ze absoluut nooit een excuus, en al zeker geen geldige reden om de agressie te rechtvaardigen! Geweld gebruiken is altijd een keuze, geen onvermijdelijke reactie.

Partnergeweld is dus veel meer dan alleen fysieke mishandeling. Het is een complex patroon van macht en controle op de situatie en soms op de ander, waarbij de dader allerlei strategieën gebruikt om het slachtoffer al of niet tijdelijk te overheersen. En de rol van dader en slachtoffer in een aantal situaties niet zo duidelijk, of ook wisselend, kunnen zijn. Het is belangrijk om te beseffen dat het nooit ‘de schuld’ is van het slachtoffer, en dat er altijd hulp kan ingeroepen worden om uit zo’n situatie te komen.

Warme groeten,

Werner